Ludzie są różni. To zdanie, które niemal jak mantra, powtarzane jest przez wielu psychologów. Jednak czy zastanawialiście się kiedyś, co sprawia, że niektórzy ludzie w łatwiejszy sposób popadają w stereotypy i widzą świat w czarno-białych barwach? Co sprawia, że jedni potrafią podejmować decyzję błyskawicznie, kiedy inni zastanawiają się na kolejnym, alternatywnym scenariuszem? Pomyśl, ile korzyści może płynąć z poznania przyczyn tego fenomenu. Dlaczego niektórzy postępują właśnie w taki sposób?

Psychologia prawdę Ci powie

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania, warto skorzystać z wiedzy płynącej z badań psychologicznych. Wiemy z nich, że ludzie w różny sposób podchodzą do pozyskiwania nowej wiedzy.

Niektórzy chętnie przyswajają nowe informacje, a inni starają się raczej trzymać z dala informacji, które mogą być sprzeczne z ich światopoglądem. Niektórzy ludzie preferują porządek, a niektórzy najlepiej odnajdują się w chaosie. Co do tego, na pewno nie trzeba nikogo przekonywać. Niektórzy lubią niespodzianki, a niektórzy nie.

Za te różnice odpowiada pewna właściwość naszego mózgu, którą w psychologii nazywamy potrzebą domknięcia poznawczego. Potrzeba ta, związana jest ze skłonnością danego człowieka do specyficznego dla niego zachowania.

Wysoka potrzeba domknięcia poznawczego.

Osoby z wysoką potrzebą domknięcia poznawczego, mają skłonność do poszukiwania szybkich i jednoznacznych rozwiązań w każdej nadarzającej się sytuacji. Są to osoby, które w swoim życiu poszukują porządku. Zawsze starają się, żeby sytuacje w których uczestniczą były przewidywalne.

Nie lubią niespodzianek, bo wywołują w nich niepewność i zmieszanie. Osoby o wysokiej potrzebie domknięcia poznawczego, czują duży dyskomfort w sytuacji, która jest dla nich wieloznaczna. Szybko starają się w takiej sytuacji wymyślić jedno rozwiązanie, którego się później trzymają. Jednak warto też wskazać plusy, takiego sposobu działania.

Osoby te, nie muszą każdej decyzji poddawać głębokiej analizie. Wystarczy im powierzchowna analiza i są w stanie podjąć na jej podstawie szybką decyzję. Często na tym korzystają, ponieważ przez swoją skłonność do podejmowania szybkich decyzji, szybciej realizują swoje pomysły.

Często wiąże się to z większą szansą na odniesienie sukcesu, ponieważ w wielu sytuacjach, sam pomysł nie ma tak wielkiego znaczenia, co próba jego realizacji. Niestety, jeżeli mamy skłonność do takiego sposobu oceniania świata, musimy pamiętać o negatywnych konsekwencjach. Osoby z wysoką potrzebą domknięcia poznawczego, często ignorują informację sprzeczną z ich poglądami.

Wolą więc poruszać się w tematyce, którą dobrze znają i jest ona zgodna z ich postrzeganiem świata. Może to być często ograniczające, ponieważ utrudnia zobaczenie drugiej strony tego medalu.

Jednak dzięki takiemu sposobowi działania, osoby z wysoką potrzebą domknięcia poznawczego, mogą stać się ekspertami we własnej dziedzinie. Ograniczają się bowiem do jej zakresu. Trzeba również zaznaczyć, że takie osoby są oporne na zmianę swoich poglądów, a więc bardzo ciężko je zmanipulować. Mają jednak silną tendencję do ulegania stereotypom.

Niska potrzeba domknięcia poznawczego.

Osoby z niską potrzebą domknięcia poznawczego, są przeciwieństwem wyżej opisanej charakterystyki. Dobrze tolerują wieloznaczności i lepiej znoszą niepewność. Ich świat nie jest czarno-biały, a więc nie mają tak dużej skłonności do oceniania wszystkiego w kategorii dobry-zły.

Można powiedzieć, że częściej kierują się maksymą: „to zależy”. Są osobami otwartymi na nowe doświadczenia. Problemy, z którymi się spotykają, nie muszą być od razu przez nich nazwane i rozwiązane. Szukają wielu alternatywnych rozwiązań. I tu zaczyna się problem, kiedy trzeba szybko podjąć decyzję.

Osoby z niską potrzebą domknięcia poznawczego, potrafią godzinami wnikliwie analizować, nawet najprostszą sytuację.  Nie potrafią szybko podjąć decyzji i przejść do działania. Są też bardziej podatni na manipulację, ponieważ ich struktura wiedzy, nie jest tak jednoznaczna i niezmienna.

Często, gdy stoją przed nowym wyzwaniem, trudno im podjąć decyzję. Bardzo dużo rzeczy rozpoczynają, ale ich nie kończą. Interesują się wieloma tematami, dlatego trudniej im się stać ekspertami w danej dziedzinie. Znają się na wielu rzeczach, ale nie mają jednej i wyróżniającej ich specjalizacji.

Wnioski?

Jestem pewny, że w tym momencie przychodzi Wam na myśl przynajmniej kilka osób, które działają właśnie w taki sposób. Mogą chętnie poszukiwać nowych informacji, albo ciągle stać przy swoim. Potrafią podejmować decyzję, albo ciągle rozważają to, co w danej sytuacji może pójść nie tak.

Jak widzicie, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, które podejście jest lepsze. Jednak jeżeli znamy różnice, między wysoką a niską potrzebą domknięcia poznawczego, możemy zastanowić się w jakich sytuacjach, jeden ze sposobów działania, jest zdecydowanie lepszy.

Jeżeli zapamiętamy te różnice, będziemy mogli skorzystać z pomocy osób, które działają w całkowicie odmienny sposób. A co najważniejsze, jeżeli będziemy znali te różnice, przestaniemy oceniać odmienny od naszego sposób patrzenia na rzeczywistość. Każdy z zaprezentowanych sposobów, ma swoje plusy i minusy.

Warto skorzystać więc z tego, co jest pozytywne, szczególnie jeżeli staniemy przed sytuacją, w której dany sposób wydaje się jednoznacznie lepszy. Jeżeli jesteś osobą o wysokiej potrzebie domknięcia poznawczego, w sytuacji, kiedy stoisz przed jakąś ważną decyzją i masz już gotowe rozwiązanie, zastanów się nad alternatywami.

Pomyśl co w danym momencie mogłaby wnieść do Twojego sposobu patrzenia na tę sytuację, osoba o niskiej potrzebie domknięcia poznawczego. A jeżeli jesteś osobą o niskiej potrzebie domknięcia poznawczego, stojąc przed ważną decyzją i nie możesz się zdecydować na konkretny krok, pomyśl co w danej sytuacji zrobiłaby osoba z wysoką potrzebą domknięcia poznawczego.

Pomyśl nad jednym, konkretnym rozwiązaniem, które może być największym przełomem w Twoim działaniu. Każda podróż zaczyna się od pierwszego kroku, ale trzeba ten krok wykonać. Póki nie wykonasz tego kroku, będziesz stał w miejscu.

Warto więc rozejrzeć się i poszukać w swoim otoczeniu osób, które mają inną od nas potrzebę domknięcia poznawczego. Możemy pomóc takiej osobie w wielu sytuacjach, ale też, ona może pomóc nam. Skupiajmy się więc na ocenie sytuacji, a później zastanówmy się, czy lepiej zachowała by się w niej osoba o wysokiej czy niskiej potrzebie domknięcia poznawczego.

Mam nadzieję, że termin domknięcia poznawczego jest już Wam dobrze znany i potraficie ocenić samych siebie, do której z tych grup, jest Wam bliżej. Pamiętajmy, że osoby z niską potrzebą domknięcia tolerują sytuacje, które mają więcej rozwiązań. Mogą też dobrze działać w sytuacjach zmiennych i chaotycznych.

Natomiast osoby o wysokiej potrzebie domknięcia, starają się raczej uporządkować własne życie, preferują wszystko co jest przewidywalne i szybko potrafią podjąć ostateczną decyzję. Pamiętajmy, że życie, na które potrafimy spojrzeć z obu perspektyw, będzie dla nas ciekawsze.

Jeżeli zdamy sobie sprawę z własnych preferencji, łatwiej będzie nam zauważyć sytuacje, w których nasze preferencje, utrudniają nam działanie. Warto pamiętać o tym zagadnieniu i zacząć obserwować swoje najbliższe otoczenie.

Ludzie są różni, czasami opłaca się patrzeć na życie w czarno-biały sposób, a czasami warto dostrzec całe spektrum barw. Czy już wiesz, jakie są Twoje preferencje?

Pozdrawiam,
Patryk Wójcik.