Żyjemy w świecie, w którym temat odporności psychicznej powinien być dużo bardziej nagłaśniany. To w dużej mierze od naszej odporności psychicznej zależy, jak sobie poradzimy z kryzysami i wyzwaniami, które przynosi nam codzienność. Jednak wielu z nas zupełnie nie wie, jak zabrać się za wzmacnianie własnej odporności psychicznej. Ogromnie wierzę, że po przeczytaniu tego artykułu, każdy będzie wiedział, jak wykonać ten pierwszy krok w kierunku wzmocnienia swojej psychiki.

Dlaczego warto wzmacniać swoją odporność psychiczną?

Temat odporności psychicznej ciekawi psychologów od lat. Wiele badań pokazuje, że odporność psychiczna jest związana z wieloma aspektami naszego życia. Chodzi tu głównie o poczucie szczęścia i satysfakcji.

Osoby odporne psychicznie są wytrwalsze i mają większą cierpliwość. Nie poddają się tak łatwo i szybciej podnoszą się po porażkach. Jeżeli porównamy osoby z wysoką i niską odpornością psychiczną, to w takiej samej trudnej sytuacji te osoby będą zachowywały się w zupełnie inny sposób. Będą odczuwały również zupełnie inne emocje. Nawet po tym jak trudna sytuacja się zakończy, to będą wyciągały z niej zupełnie inne wnioski i lekcje na przyszłość.

Badania nad odpornością psychiczną kolejny raz nam uświadamiają, że nasze poczucie szczęścia nie zależy wyłącznie od tego co nam się przydarza (obiektywne zdarzenia zewnętrzne), ale zależą raczej od naszej subiektywnej oceny danej sytuacji. Można powiedzieć, że w większości przypadków osoby odporne psychicznie wyciągają wnioski, które umożliwiają im rozwój. Osoby, którym brakuje odporności psychicznej, potrafią podkopywać swoje sukcesy i w ten sposób sami sobie utrudniają rozwój.

Zacznij świadomie dbać o swoją odporność psychiczną

Warto dbać o odporność psychiczną, bo przydaje się nam ona w trudnych i niepewnych sytuacjach. Wyraźnie to widać w obecnej sytuacji. Codziennie spotykam osoby, które są już na granicy wytrzymałości psychicznej. Ciągle są zestresowane, zamartwiają się i skupiają wyłącznie na katastroficznych myślach.

Jednak w tej samej sytuacji możemy spotkać osoby, które zdają sobie sprawę z obiektywnie trudnej sytuacji, jednak nie załamują rąk i nie chowają głowy w piasek. Takie osoby są zazwyczaj bardziej odporne psychicznie i mają w sobie siłę, aby wierzyć, że dzięki swoim działaniom mogą pozytywnie wpłynąć na przyszłość swoją i swoich bliskich.

Warto otaczać się takimi osobami, ponieważ dodają nam one energii w momentach, kiedy sami przygasamy i ogarnia nas fala pesymizmu. Jednak osoby, którym odporności psychicznej brakuje, zazwyczaj działają na swoją niekorzyść i otaczają się osobami, które tylko wzmagają ich pesymizm.

Niestety dostrzegam to każdego dnia. Mówi się, że Polacy mają we krwi umiłowanie do narzekania. W obecnej sytuacji to podejście się zintensyfikowało i wiele osób rywalizuje ze sobą w pisaniu czarnych scenariuszy.

Czy jest to nam potrzebne? Czy wpływa to na naszą higienę psychiczną? Zdecydowanie nie, bo takie zachowanie odbiera nam chęci do zrobienia czegokolwiek. Nie wpadajmy w spiralę narzekania i beznadziei, bo w wielu przypadkach trudno się z niej wydostać.

Zastanówmy się dobrze, czy chcemy uczestniczyć w tym niechlubnym konkursie na pisanie najdramatyczniejszych scenariuszy. Jeżeli zależy Ci na utrzymaniu właściwej harmonii w życiu, to dbaj świadomie o swoją higienę psychiczną i trzymaj się z dala od spirali pesymizmu i narzekania.

Czym tak naprawdę jest odporność psychiczna?

Wielu z nas zadaje sobie pytanie, czym dokładnie jest odporność psychiczna? Na pewno nie jest to cecha jednowymiarowa. Składa się ona raczej z szeregu różnych cech, które pomagają nam lepiej sobie radzić z trudnymi sytuacjami i presją (zarówno tą wewnętrzną, jak i zewnętrzną).

Moim zdaniem, jest to pozytywna wiadomość, bo każdy z nas może pracować nad odpornością psychiczną w indywidualny sposób. Chodzi o to, aby wzmacniając swoją odporność psychiczną skupić się na swoich naturalnych predyspozycjach, bo w ten sposób zaczną szybciej pojawiać się efekty, co będzie dla nas świetną motywacją do dalszej pracy.

Odporność psychiczna nie jest jednowymiarowa i dlatego można powiedzieć, że dwie osoby odporne psychicznie mogą się znacznie od siebie różnić. Chodzi o to, że każdy buduje swoją odporność na innym zestawie cech, które stają się fundamentem naszej ogólnej odporności psychicznej.

Dla każdego ten fundament może być inny, co jest piękne, bo podkreśla naszą wyjątkowość. Może to być również niebezpieczne, jeżeli będziemy próbowali podążać ścieżką wyznaczoną przez kogoś innego, a nie będzie ona dopasowana do naszych potrzeb osobowościowych. Nie ma uniwersalnej i niezawodnej metody na wzmacnianie swojej odporności psychicznej. Każdy taką metodę musi wypracować indywidualnie.

Przykładowo, jedni będą sobie radzili lepiej z trudnościami i wyzwaniami, bo rozwiną w sobie bardziej optymistyczne podejście i będą patrzyli z nadzieją w przyszłość. Inni natomiast skupią się na poczuciu kontroli i będą starali się koncentrować głównie na rzeczach, nad które mają realny wpływ. Oba te podejścia mogą być fundamentem naszej odporności psychicznej, ale będą działać w trochę inny sposób.

Odporność psychiczna jest również związana z naszą zdolnością do podnoszenia się po porażkach. Jednym przychodzi to łatwiej, a inni niestety rozpamiętują porażki przez długi czas i nie potrafią ruszyć naprzód. W psychologii umiejętność dochodzenia do siebie po porażce i upadku nazywamy rezyliencją (ang. resilience – sprężystość, elastyczność). To kolejny składnik odporności psychicznej, nad którym możemy świadomie pracować. Zastanów się, jak do tej pory radziłeś sobie z porażkami i czy kiedykolwiek pracowałeś nad rozwojem rezyliencji?

Czy odporność psychiczną można wzmocnić?

W psychologii przyjmujemy, że odporność psychiczna jest plastyczną cechą osobowości. Jest złożona z wielu innych cech, nad którymi możemy pracować. Moim zdaniem najlepiej sprawdza się tu praca nad cechami, które jesteśmy w stanie rozwinąć (wzmocnić) w pierwszej kolejności.

Właśnie dlatego zachęcam do bardzo indywidualnego podejścia w przypadku pracy nad odpornością psychiczną. Jeżeli dobrze poznamy swoje mocne i słabe strony, dużo łatwiej będzie nam wybrać cechę, którą najłatwiej i najszybciej będziemy mogli wzmocnić.

Zadziała tu metoda kuli śnieżnej. Najpierw zacznijmy od tego, co przychodzi nam z większą łatwością (predyspozycje naturalne, osobowościowe, temperamentalne itd.), a dopiero później skupmy się na trudniejszych dla nas obszarach. Praca nad tym, co przychodzi nam z łatwością, pozwoli nam nabrać rozpędu.

Są osoby, które naturalnie lepiej radzą sobie ze stresem i negatywnymi emocjami. Są też osoby, którym z łatwością przychodzi działanie, które oparte jest na wyznaczaniu celów i planowaniu. Moim zdaniem każdy, kto chce pracować nad wzmocnieniem swojej odporności psychicznej, powinien najpierw zrobić sobie uczciwy rachunek sumienia. Im lepiej znamy swoje atuty i słabości, tym szybciej możemy odczuć pierwsze zmiany związane z pracą nad wzmocnieniem odporności psychicznej.

Niestety zauważyłem, że wiele osób, którym brakuje odporności psychicznej, ale chciałyby zacząć odporność psychiczną wzmacniać, podchodzi do tego w zły sposób. Takie osoby rzucają się z motyką na słońce i zabierają się za pracę nad obszarami, które są dla nich najbardziej problematyczne. Takie podejście rodzi frustracje i bardzo szybko potrafi nas zniechęcić.

Dlatego, jeżeli chcesz pracować nad swoją odpornością psychiczną, oprzyj ją na cechach, które naturalnie są już u Ciebie rozwinięte. Wzmocnij je właśnie w kontekście pracy nad odpornością psychiczną i zacznij budować siłę swojej psychiki na własnych atutach. Taka praca przynosi dużo szybsze efekty i dodaje nam motywacji. Pokazujemy sobie w ten sposób, że nasze wysyłki naprawdę przekładają się na wymierne korzyści, które widzimy w zwykłych i codziennych sytuacjach.

Czy wiesz już jak zacząć pracować nad odpornością psychiczną? Czy wiesz jak wykonać ten pierwszy krok, aby wzmocnić siłę swojej psychiki? Mam nadzieję, że zaczniesz od porządnego rachunku sumienia i nie będziesz sabotował swoich wysiłków. To moim zdaniem podstawa.

Pozdrawiam,

Patryk Wójcik – psycholog